Bağımsızlık
Bir ülkenin bağımsızlığı, kendi başına kendisiyle ilgili kararlar alabilmesi ve bunları uygulayabilmesiyle orantılıdır. Yoksa, kağıt üstünde bağımsız olduğunun yazması, bağımsızlık anlamına gelmez. Bilimin olmazsa olmazı olan hür düşünce de, bilim insanlarının, başkalarının ne diyeceğinden bağımsız olarak yeni düşünce üretip bunları seslendirebilmesi ve deneyebilmesine bağlıdır. Dolayısıyla, düşüncelerini seslendirmekten çekinen veya seslendirmesine/uygulamasına izin verilmeyen bir bilim insanının bağımsız olduğu söylenemez. Aynı şekilde, belirli minimum mantık ve metodoloji çerçevesinde olmasına rağmen çalışmalarını yayınlatamayan bir bilim insanı da bağımsız değildir. Pekiyi bunlar neden önemli?
Öncelikle, lafta kalmak kaydı ile bağımsızlık konusunun böyle soyut bir şekilde konuşulması sorun olmaz hiçbir zaman. Ne zaman ki "konuştuğumuz bu değerleri hayata geçirelim" dersiniz, o zaman etrafınızdan birileri veya sizin düşünce ve bilimsel çalışmalarınıza destek verecek veya yayınlayacak konumda olanlar bir takım yazılı olmayan özel koşulları uygulamaya başlarlar. Yani açık bir şekilde çifte standart uygularlar. Dahası, bu çifte standart, sadece belirli bir coğrafya veya sosyal grup tarafından değil, her yerde ve pek çok grup tarafından tatbik edilir. Hatta bu hür düşünceye ket vuran uygulama, bilimsel kaliteyi korumak adına bile yapılabilir. Bu haksızlığın öbür ucunda ise, sizden parasını devşirmek kaydıyla her gelene geç diyen bilimsel (!) platformlar vardır.
Eğer gerçekten bilimsel ve güvenilir olmak isterseniz, takip etmek istediğiniz yolda bağımsızlığınızı kaybetmemeniz ve hür düşüncenizden taviz vermemeniz gerekir. Fakat bunu yaparsanız, çifte standartlara takılma ve o değerli düşüncelerinizi kimseyle paylaşamama ihtimali vardır. Eğer bu ihtimali sıfırlamak isteyip düşünce ve çalışmalarınızı insanlarla paylaşabilmeyi gaye edinirseniz ve "her gelene geç diyen" yerlerde yayımlama delisi olursanız, güvenilirliğinizi yitirebilirsiniz ve bilimden beklenen maksadın hasıl olması da sekteye uğrayacaktır.
"E o zaman sen de sana uygun bir yer bul.." gibi bir tavsiyeniz olabilir. Fakat kazın ayağı öyle değil, çünkü dahası var. Akademik kariyer basamaklarında yükselmeniz veya bulunduğunuz kurumdaki işinizi korumanız, öyle ya da böyle kısa sürede bir şeyler üretmenize endekslidir. Yani bağımsızlığınızdan taviz vermeniz ve bir an önce bir şey yayınlatmanız, bizzat bilim temsilcisi kurumlar tarafından da beklenmektedir. Ne yapmalısınız?
Öncelikle, akla gelen her düşünce süper kaliteli, en isabetli bilimsel çalışma olacak diye bir şart yoktur. Ne var ki, fikirlerin serbestçe paylaşılıp eleştirilebilmesi de bilimselliğin olmazsa olmazıdır. Öte yandan, bilimsel dergilerin, bir makalenin gönderildiği ülkeye veya yazarına göre farklı muamele yapmaları söz konusudur, ki bu yapılanın bazen haklı gerekçeleri olmakla birlikte kurunun yanında yaşın yanması da söz konusu olabilmektedir. Bu noktada, bilim insanı olarak bir kıskaca takılmanız tehlikesi vardır. Sırf yayınlanmayı hedefe koyarsanız (bkz. Üretim Odaklı Olmak), değerlerinizden taviz vermeniz gerekir. Taviz vermemekte ısrar ederseniz, bilimsel dünyadan kopup yalnızlaşmanız, ardından da küskünlük içerisinde kuruyup gitmeniz mümkündür. Bir şekilde, bilimsel dünyadan kopmamanız ve ama bunu yaparken de değerlerinizden taviz vermemeniz ve bilimsel bağımsızlığınızı da korumanız gerekmektedir. Bunların hepsini sağlamak ve uzun süre bu çizgide gitmek mümkün müdür?
Mümkün olmasa da hedefin bu olması gerektiği açıktır. O yüzden, Üretim Odaklı Olmak yazısındaki önerime benzer şekilde, burada da diyeceğim ki bilim yayımcılığını para kazanma vesilesi sayıp hem düşünceleri köleleştiren ve güdükleştiren hem de insanların bilime ulaşımına kısıt koyan dergi ve platformlardan mümkün olduğunca uzak durun. İkinci bir tavsiye ise, kendinize, çalışmalarınızı insanlarla paylaşmak için çeşitli yollar bulun. İletişim çağındayız ve internet üzerinden yapılabilecek pek çok farklı paylaşım şekilleri mevcuttur. Kendinize uygun olan metotları seçip kullanarak bilimsel bağımsızlığınızı korumanız ve sesinizi duyurmanız mümkündür.
Öncelikle, lafta kalmak kaydı ile bağımsızlık konusunun böyle soyut bir şekilde konuşulması sorun olmaz hiçbir zaman. Ne zaman ki "konuştuğumuz bu değerleri hayata geçirelim" dersiniz, o zaman etrafınızdan birileri veya sizin düşünce ve bilimsel çalışmalarınıza destek verecek veya yayınlayacak konumda olanlar bir takım yazılı olmayan özel koşulları uygulamaya başlarlar. Yani açık bir şekilde çifte standart uygularlar. Dahası, bu çifte standart, sadece belirli bir coğrafya veya sosyal grup tarafından değil, her yerde ve pek çok grup tarafından tatbik edilir. Hatta bu hür düşünceye ket vuran uygulama, bilimsel kaliteyi korumak adına bile yapılabilir. Bu haksızlığın öbür ucunda ise, sizden parasını devşirmek kaydıyla her gelene geç diyen bilimsel (!) platformlar vardır.
Eğer gerçekten bilimsel ve güvenilir olmak isterseniz, takip etmek istediğiniz yolda bağımsızlığınızı kaybetmemeniz ve hür düşüncenizden taviz vermemeniz gerekir. Fakat bunu yaparsanız, çifte standartlara takılma ve o değerli düşüncelerinizi kimseyle paylaşamama ihtimali vardır. Eğer bu ihtimali sıfırlamak isteyip düşünce ve çalışmalarınızı insanlarla paylaşabilmeyi gaye edinirseniz ve "her gelene geç diyen" yerlerde yayımlama delisi olursanız, güvenilirliğinizi yitirebilirsiniz ve bilimden beklenen maksadın hasıl olması da sekteye uğrayacaktır.
"E o zaman sen de sana uygun bir yer bul.." gibi bir tavsiyeniz olabilir. Fakat kazın ayağı öyle değil, çünkü dahası var. Akademik kariyer basamaklarında yükselmeniz veya bulunduğunuz kurumdaki işinizi korumanız, öyle ya da böyle kısa sürede bir şeyler üretmenize endekslidir. Yani bağımsızlığınızdan taviz vermeniz ve bir an önce bir şey yayınlatmanız, bizzat bilim temsilcisi kurumlar tarafından da beklenmektedir. Ne yapmalısınız?
Öncelikle, akla gelen her düşünce süper kaliteli, en isabetli bilimsel çalışma olacak diye bir şart yoktur. Ne var ki, fikirlerin serbestçe paylaşılıp eleştirilebilmesi de bilimselliğin olmazsa olmazıdır. Öte yandan, bilimsel dergilerin, bir makalenin gönderildiği ülkeye veya yazarına göre farklı muamele yapmaları söz konusudur, ki bu yapılanın bazen haklı gerekçeleri olmakla birlikte kurunun yanında yaşın yanması da söz konusu olabilmektedir. Bu noktada, bilim insanı olarak bir kıskaca takılmanız tehlikesi vardır. Sırf yayınlanmayı hedefe koyarsanız (bkz. Üretim Odaklı Olmak), değerlerinizden taviz vermeniz gerekir. Taviz vermemekte ısrar ederseniz, bilimsel dünyadan kopup yalnızlaşmanız, ardından da küskünlük içerisinde kuruyup gitmeniz mümkündür. Bir şekilde, bilimsel dünyadan kopmamanız ve ama bunu yaparken de değerlerinizden taviz vermemeniz ve bilimsel bağımsızlığınızı da korumanız gerekmektedir. Bunların hepsini sağlamak ve uzun süre bu çizgide gitmek mümkün müdür?
Mümkün olmasa da hedefin bu olması gerektiği açıktır. O yüzden, Üretim Odaklı Olmak yazısındaki önerime benzer şekilde, burada da diyeceğim ki bilim yayımcılığını para kazanma vesilesi sayıp hem düşünceleri köleleştiren ve güdükleştiren hem de insanların bilime ulaşımına kısıt koyan dergi ve platformlardan mümkün olduğunca uzak durun. İkinci bir tavsiye ise, kendinize, çalışmalarınızı insanlarla paylaşmak için çeşitli yollar bulun. İletişim çağındayız ve internet üzerinden yapılabilecek pek çok farklı paylaşım şekilleri mevcuttur. Kendinize uygun olan metotları seçip kullanarak bilimsel bağımsızlığınızı korumanız ve sesinizi duyurmanız mümkündür.
Comments
Post a Comment