Ne Tezdir ve Ne Tez Değildir?

Bir tez konusu bulmak kolay değildir. Düşünsenize, onlarca yıldır binlerce bilim insanının yapmadığı bir iş veya aklına bile gelmemiş bir soru bulup onun peşine düşeceksiniz! Bu noktada pek çok kişi ya danışman hocasının yönlendirmesini bekler ya da endüstrinin ihtiyaçlarından ilham alır. İyi ama hocanızın size söylediği her konu veya endüstrinin ihtiyacı olan her şey ya da sizin aklınıza gelip  araştırmaya  değer gördüğünüz her fikir tez midir?

Bu soruyu cevaplamak için tezin ne olduğunu bilmek gerekir. Tez,sizin alanınızdaki bilgi birikimini kullanarak yeni sorular cevaplamak ve bunu yaparken de bilimsel bilgiyi daha da geliştirmeye yarayan bir düşünsel aktivitedir.Bu düşünsel aktivite,daha önceki bloglarda söylediğim gibi farklı alt uygulamalardan da faydalanabilir.Yani deneyler,anketler,simülasyonlar vs. aslında bu düşünsel aktiviteye malzeme teşkil eder ve tez,bu malzemeler üzerinden doğan düşüncelerin,kelimelere ve görsel elemanlara dökülmesiyle vücut bulur.

Şimdi,tezin ne olduğunu açıkladığımıza göre,neyin tez olmadığını da kısaca açıklayalım.Mesela bir icat,tez değildir!Evet,yanlış okumadınız.Bir icat,tez değildir!Ama o icadın performansına etki eden faktörlerin incelenmesi ve etkilerinin sayılara dökülmesi tezdir!Neden?Çünkü,bilimsel düşünce,somut hadiselerin arkasındaki soyut ilişkileri ortaya koymaya çalışır.Bu bağlamda bir icat,grafik üzerine konmuş tek bir nokta iken,onun performansına etki eden faktörlerin farklı miktarlarının neden olduğu netice,grafik üzerindeki 5-6 nokta gibidir.Ve tek bir nokta size bir şey anlatmazken 5-6 nokta,gayet açık bir şekilde performans trendlerini gözler önüne serer.Bunun ötesinde de,o ortaya çıkan eğilimin niye öyle olduğunu temel bilimsel kanunlarla açıklanması vardır.İşte bundan dolayı kendi başına bir icat,bir tez değildir.

Benzer bir sorgulama yaparak sadece istatistiksel bilgiler rapor eden bir çalışmanın veya data toplayıp raporlayan çalışmaların tez olmayacağını da öngörebilirsiniz.Çünkü,özetle ifade etmek gerekirse,asıl mesele bir sebep-sonuç ilişkisini ortaya koymak,bu ilişkiyi mantıksal ve/veya matematiksel bir yapıya kavuşturmak ve böylece yeni tahminlere ve daha kapsamlı anlayışlara kapı açmaktır.

Gelecek bölümde buluşmak üzere...